Akne psikolojimizde de izler bırakır
Akne psikolojimizde de izler bırakır
Akne neden olur?
Normalde yağ bezlerin salgıladığı yağ deri yüzeyine çıkar. Ergenlik döneminde yağ salgısı artar. Yoğunlaşmış yağ kütlesi yağ bezi kanalını tıkayarak "komedon" denilen siyah ve beyaz noktaları oluşturur. Deride bulunan bazı bakterilerin de etkisiyle iltihap ortaya çıkar.
Akne nerelerde olur?
Genelde yüz özellikle alın ve yanak da sık olur. Sırt, göğüs ve kollarda da çıkabilir. Erkeklerde gövdede yerleşim kadınlara göre daha sıktır.
Kimler akneye yatkındır?
Genetik, ırksal, hormonal, psikolojik faktörler kişinin akneli olmasında etkilidir. Bazı ilaçlar ve kozmetikler de akne yapabilir. Bazı meslekler akneyi etkiler. Sıcak ve rutubetli çevre akne için iyi değildir.
Akne hangi yaşlarda olur?
Akne, ergenlikte daha fazla olmak üzere tüm yaş gruplarında görülebilen bir sorundur. Ergenlik çağındakilerin yüzde 80’inde farklı şiddetlerde akne vardır. 25–40 yaş arasında kadınların yüzde 5’i erkeklerin ise yüzde 1’i hala tedavi gerektiren aknelere sahiptir.
Aknenin hayat boyu seyri nasıldır?
Genellikle akne ergenlikte başlar ve 20 yaşlarına kadar biter. Bazı hastalarda ise devam eder. 25 yaşlarından sonra aknenin devamının nedenini henüz tam bilmiyoruz. Bu tip genellikle şiddetlidir ve yüz dışında sırt bölgesi gibi vücut tutulumu da yapabilir. Kadınlarda adet kanamalarıyla ilişkili olabilir. Bazı hastalarda da özellikle kadınlarda yetişkinliğe kadar akne görülmeyebilir.
Yüzü sık sık yıkamak akneyi iyileştirir mi?
Cildi genel olarak temiz tutmak gerekir ama sivilceyi tedavi etmede yeterli değildir. Cildimizi fazla temizlemek ve tahriş etmek başka sorunlar oluşturabilir ve akneyi de kötüleştirebilir.
Cinsel ilişki aknelerin geçmesinde etkili midir?
Düzenli seks hayatının akneye bir etkisi yoktur. Yani akne evlenince geçmez.
Diyetin faydası olur mu?
Çikolata, yağlı yiyecekler, kuruyemişler sık suçlanır. Ancak bilimsel olarak akneye neden olduğu ya da akneyi arttırdığı saptanmış bir yiyecek yoktur. Bununla birlikte sağlıklı beslenme herkes için olduğu gibi akneli hastalar için de gereklidir. Ama bazı yiyeceklerin aknenizi arttırdığını düşünüyorsanız bunlardan uzak durabilirsiniz.
Sivilceleri sıkmak zararlı mıdır?
Akneler ellenmemeli ve sıkılmamalıdır. İltihap yayılabilir. İz bırakma riski artar.
Adet kanamaları akneyi etkiler mi?
Bu dönemlerde akne kötüleşebilir. Adetten 2–7 gün önce kadınların yüzde 70 i aknede bir artıştan bahsetmişlerdir.
Hamilelikte akne nasıl seyreder?
Bazı hastalarda artarken bazı hastalar da azalabilir. Hamilelik ilaç kullanımını ve tedaviyi büyük ölçüde kısıtlar.
Stres akneye sebep olur mu?
Stres akne de genellikle suçlanır. Stres vücudumuzda hormonal değişikleri de içeren birçok etki yapar ve akne gelişiminde etkili olabilir. Psikolojik baskı altındaki akne hastaları genelde sivilceleriyle daha çok oynar, sıkar ve patlatırlar. Bu da sivilcelerin artmasına neden olur. Diğer açıdan aknenin kendisi başlıca stres kaynağıdır. Etkili bir tedavi alan hastaların çoğu stresten fazla etkilenmez.
Akne psikolojik bakımdan hastayı nasıl etkiler?
Akne fiziksel bir rahatsızlık olarak algılansa da, duyguları büyük ölçüde etkileyebilir. Bu nedenle akne göz ardı edilmemeli, psikolojik sıkıntılar da ciddiye alınmalıdır. Akne toplumda kişinin sıkılganlık hissetmesine, kadın/erkek ilişkilerinde rahatsızlıklara sebep olabilir. Bazen iş yaşamını da etkiler. Arkadaşlık ilişkileri, okul başarısı etkilenebilir. Kendine güven azalabilir
Akne neden tedavi edilmelidir?
Akne cildimizde ve psikolojimizde izler bırakabilir. En önemli tedavi nedeni bu izleri önlemektir. Aknenin cildimizdeki izlerinin tedavisi akne tedavisinden daha zordur ve yüzde yüz sonuç alındığı söylenemez. Tedavi sonucunda kişinin akneli geçireceği dönem kısalmış olur. Çünkü genelde ergenlik yüzündendir ve geçer denilen bu durumun ne kadar zamanda geçeceğini tahmin etmek zordur. Bazen yıllarca devam eder.
Akne neden iz bırakır?
Aknenin derinliği ne kadar fazla ve akne ne kadar büyükse iz bırakma eğilimi o kadar yüksektir. İzler çok çeşitli büyüklükte olabilir. Genelde çöküklükler şeklindedir ama kabarıklıklar da olabilir. Bu hastalar gerçekten acilen tedavi edilmelidir çünkü akne devam ettikçe izler artacaktır. Derinin yüzeyini bozmayan izler ise genelde kızarıklık, kahverengilik şeklinde renk değişiklikleridir, aylarca sürebilir.
Sivilcede deriye sürülen ilaçlar ne zaman ve nasıl kullanılır?
Hafif ve orta şiddetteki akne tedavisinde çoğunlukla bu tür ilaçları kullanırız. Antibiyotik tedavisiyle birlikte de kullanılabilir. Kullanılan ilaçlar krem, jel, losyon, temizlik ürünleri şeklinde olabilirler. Aknede sürülen krem veya losyonlar sadece akne üzerine değil, tüm akneli bölgeye sürülmelidir. Yoksa yeni akne çıkışı engellenemez.
Krem tedavilerinin bile günde kaç kez ve nasıl uygulanacağı önemlidir. Bazılarını akşamları kullanmak gerekir Ya da birkaç krem verildiyse bazı kremler aynı anda kullanılmaz. Çoğu sivilce kremi ciltte hafif kızarıklık, kuruma yapabilir. O yüzden çok fazla miktarda ve sıklıkta sürülmemelidir. Başlangıçta tahrişi önlemek için her gün sürülmeyebilir. Bu durum hastaya iyi anlatılmazsa hasta yan etkiler nedeniyle tedaviyi bırakabilir ya da tedaviden yeterli sonuç alınmaz. Bazı kremler de koyu renkli eşyaları beyazlatabilir. Hastalar bunu bilmezse birçok kıyafet ve çarşaf kullanılmaz hale gelebilir.
Ağızdan ilaç tedavisi ne zaman verilir?
Antibiyotik tedavisi harici tedavilerin yeterli olmadığı durumlarda uzun süreli kullanılabilir. Özellikle adet bozukluğu ve tüylenme şikayeti olan bayan hastalar hormonal açıdan da incelenmelidir. Doğum kontrol hapı gibi ilaçlar bu durumlarda kullanılır. Retinoid tedavisi A vitaminine benzer bir ilaçtır. Diğer tedavi yöntemlerine cevap vermeyen veya hızla iz bırakan akneleri olan hastalarda uygulanabilir.
Retinoid tedavisi nasıl bir tedavidir?
Retinoid tedavisi yalnızca cilt hastalıkları uzmanı tarafından uygulanabilen çok etkili bir tedavidir. Hastaya onay formu doldurularak verilir. Kadın hastaların tedavi süresince ve tedaviden sonraki 1 ay boyunca hamile kalmaması gerekir. Düzenli kan tahlilleri ve aylık muayenelerle hasta takip edilir.
Akne izleri nasıl tedavi edilir?
Akne izlerinde laser, dermabrazyon, kimyasal peeling, dolgu maddeleri, cerrahi yöntemler kullanılabilir. Hastaya göre kullanılacak yöntem değişir.
Lazer tedavisi kime yapılır?
Lazer tedavileri öncelikle izleri gidermeye yöneliktir. Akne tedavisinde kullanımıyla ilgili çalışmalar da vardır. Akne tedavi edildiğinde bazı hastalarda akne yerlerinde kalan kızarıklıklar ve deri yüzeyini bozan izler hastalar için büyük kozmetik problem oluşturmaya devam eder.
Lazerler nasıl etki eder?
Lazer sistemlerinin bazıları deride soyma yaparak etkili olurlar. 5–10 gün içinde deri yara olup iyileşir. Bir süre hafif bir kızarıklık olabilir. Bu lazerler iz, lekelenme, enfeksiyon gibi riskler nedeniyle sınırlı hastalarda deneyimli doktorlar tarafından uygulandığında başarılı olabilir.
Deriyi soyan lazerlerin uygulama zorluğu nedeniyle kullanımları çok sınırlıdır. Yeni lazer sistemleri bu açıdan çok avantajlıdır. Aslında uzun yıllardır kılcal damar tedavisinde kullanılan Pulse-dye lazer artık hafif ve orta şiddette sivilce ile birlikte olan kızarıklığın tedavisinde kullanılıyor. Ben de bu lazerle hastanın günlük yaşamını etkilemeden çok başarılı sonuçlar aldım. Bu lazerin ayrıca kollajen üretimini arttırıcı etkisi bulunuyor. Çöküklükler kabarıklıklar şeklinde oluşan izlerde de faydalı olabiliyor. Bu lazer FDA onaylı yurtdışında da çok kullanılan bir lazer çeşidi.
Pulse dye lazer tedavisi kolay mıdır?
Pulse-dye lazer tedavisi hastayı kısa sürede etkili ve güvenli bir şekilde görünüm açısından da memnun eden bir tedavidir. Tedavi süreci hastanın normal yaşamını sürdürmesini kısıtlamaz. Deri yüzeyini etkilemez. Birkaç gün sürebilen kızarıklık, morluklar olabilir. Kapatıcıyla kapatılabilirler. İşe, okula devam edebilirler.
Kaç tedavi seansı gerekir?
Sonuçlar 3–4 haftada alınmaya başlar. Genel olarak bir kaç seans tavsiye edilir. Her tedavi seansı 15–20 dakika kadar kısa sürer.
Tedavi ağrılı mıdır?
Hayır. Tedavi sırasında hafif bir rahatsızlık duyulabilir. Bu genelde bir lastiğin deri yüzeyine çarpması şeklinde bir histir.
Akne Tedavisinde yapılan yanlışlar nelerdir?
En önemli eksiklik hasta doktor iletişimidir. Hastanın akne hakkında fazla bilgiye sahip olmaması, hastalara yoğunluk içinde akne ve tedavi hakkında fazla bilgi verilememesi bir müddet sonra tedavinin yan etkiler nedeniyle ya da işe yaramıyor diye bırakılmasına neden olabilir. Bazı hastalar da ilaçları düzensiz kullanmakta bu yüzden de başarılı sonuç alamamaktadır.
Akne tedavisi ne kadar zamanda biter?
Hastaların bazıları kısa sürede sonuç bekler, Her hasta için uygun bir tedavi yöntemi mutlaka vardır. Ancak kişiden kişiye değişmekle birlikte tedavi nispeten uzun sürer. Akne tedavisi basamaklar halinde uygulanır. Mevcut tedaviye cevap alınamıyorsa bir üst basamağa geçilir. Bunun içinde genelde 4–8 hafta kadar beklemek gerekir.
Tedavi sonrası akne tekrarlarsa ne yapmalı?
Öncelikle akne geçse bile doktorla konuşmadan ilaçların bırakılmaması gerekir. Bu gibi durumlarda hastalığın tekrarlama riski daha fazladır. Bazı hastalarda akneler inatçıdır ve gerekirse tedaviler doktor kontrolünde tekrarlanabilir ve sonuç alınır.
Güneşlenmek akneye iyi gelir mi?
Güneş banyosu genelde akne için yararlıdır. Ancak hastaların yüzde 20'sinde kötüleşme gözlenir, bunun nedeni rutubetli bölgelerde bulunma ve fazla terleme dolayısıyla cildin gözeneklerinin daha çok kapanmasıdır. Bronzlaşmak akneyi baskılar, fakat bu durum da geçicidir. Güneş deri kanseri riskinin artmasına neden olduğundan ve aknede etkili birçok tedavi varken güneşte ve solaryumda yanmak önerilmez. Ayrıca akne tedavisinde kullanılan birçok ilaç güneşe karşı duyarlılık yapar ve yan etkiler gelişebilir.
Traş olurken nelere dikkat etmelidir?
Sakalların büyüdüğü yönde, sakalların yumuşamasını sağlamak için duş alırken ya da duştan hemen sonra ve cilde hasar vermeden traş olmak gerekir. Tedavi esnasında cilt hassaslaşır ve kullanılacak ürünlerin doktora danışılmasında fayda vardır.
Makyaj yaparken ve kozmetik kullanımında nelere dikkat etmelidir?
Makyajda yağsız ürünler kullanılmalıdır. Ağır makyaj, gözenekleri tıkar ve aknenin daha kötü olmasına neden olur. Mümkün olduğunca fazla makyaj yapılmamalıdır. Bazı akne ilaçları deride tahriş ve kurumaya neden olurlar ve normalde kullandığınız temizleyiciler, tonikler cildinizin daha da kötüleşmesine neden olur. Bu çok sık yapılan bir hatadır ve çoğu hasta ilaçların alerji yaptığını düşünerek tedaviyi bırakır.
Dr. Canan Savaş
Kozmed Cilt Sağlığı Merkezi