Çocuklar için beslenme rehberi
Çocuklar için beslenme rehberi
Amerikalı uzman Sue Gilbert çocuklar için iyi bir beslenme nasıl olmalı konusuna kendi bilgi ve deneyimlerine dayanarak açıklık getiriyor:
Çocuğunuzun yürüme döneminin başlamasından sonraki yıllar fırtınadan sonraki sessizliğe benzer. Çocuğunuz artık daha oturmuş, sevdiği ve sevmediği yiyecekler doğru ve iyi bir biçimde belli olmuş, büyüme yavaş yavaş rayına oturmuş ve siz aile olarak, sonunda çocuğunuzun ne yiyip ne yemediği konusunda bazı endişelerinize rağmen çocuğunuzun pek çok şeyi iyi yaptığını bilmenin rahatlığı içerisindesinizdir.
Bununla birlikte yine de çok fazla rahat olmanın zamanı değildir. Yeme alışkanlığı, belli bir düzene oturtulması ve sağlamlaştırılması gereken tüm yaşam boyunca devam eden bir olgudur. Bu zaman, çocuğunuz için eve getirdiğiniz ve öğünlerde önüne sunduğunuz yiyeceklerin sağlıklı ve lezzetli olduğuna emin olmanız gereken kritik zamandır.
Oluşturduğunuz yemek öğünü örnekleri ve bildiğiniz beslenme bilgileri, çocuğunuzun yiyecek seçimindeki önemli faktörlerdir. Beslenme bilginizi öğün planına kattığınız zaman, çocuklar yedikleri yemekler konusundaki pozitif davranışlarını geliştirirler. Bundan ötesi siz çocuklarınız için bir örnek teşkil edersiniz. Düzenli olarak sizin yediğiniz ve tercih ettiğiniz yiyeceklerin, çocuğunuzun yiyecek tercihlerinde mutlak etkisi olur. Onlar sizin nutuk verdiğiniz şeyleri uygulayıp uygulamadığınızın farkında olacak yaştadırlar. Eğer süt önemli ise, neden diyet soda içiyorsunuz?
Aile ve çocuk araştırmalarında çocuklar ve ailelerinin aldığı kaloriler, karbonhidratlar ve yağlar konusunda pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Nebraska'da yapılan başka bir çalışmada çocuklara öğünlerinde eşlik eden biri varsa daha iyi yemek yediklerini gösteriyor. Daha şişman çocuklar ve annelerine nazaran, zayıf çocuklar ve onların anneleri daha çok konuşup daha az ve yavaş yemek yiyorlar. Bu ailelerin çocuklarıyla harika sohbetler yaparak yemek yemesi için iyi bir neden.
Çocuğunuzun kendine özgü olan açlık ve doygunluk hislerini kendi kendine anlama yeteneğini canlı tutun ve bu yeteneklerine göre hareket etmelerini sağlayın. Çocuklar kalori aldıklarında kendi kendilerini çok iyi ayarlayan kişilerdir. Dr. Leann Birch tarafından hazırlanan bir çalışmada, çocukların %95"i sabahları az kalori yoğunluklu kahvaltı alan çocuklara nazaran, sabahları yoğun kalorili kahvaltı yapan çocukların bir sonraki öğlen yemeğinde daha az yedikleri görülmüştür. Buna nazaran bu oran yetişkinler için sadece %60"tır. Çocuklarınıza tabaklarındaki her şeyi yemeleri üzerine eğer istemiyorlarsa baskı yapmayın.
Televizyon ve yiyecek seçenekleri
On yaşından daha küçük çocuklar kendilerinden daha büyük kardeşlerine kıyasla TV reklamlarını daha yakından takip ederler. Bazıları hatta reklamlarla programları ayırt edemezler. Yiyecek reklamlarının çok önemli bir kısmı çocuk programlarında gösterilir. Bu reklamların çoğu beslenme ve yiyeceğin besin kalitesi üzerinde durmazlar ve daha çok tatlılığı çikolatalı olup olmadığı gibi konuları işlerler. Sundukları yiyecekleri fiziksel ihtiyaca göre değil daha çok tadı ile ilgili seçim için izleyiciyi teşvik ederler. Elbette tadılan yemeğin tadı iyi olmalı ancak bu yiyecek seçiminin sadece bir yönünü teşkil eder. Bu reklamlar, eğer izlemesine izin verdiğiniz takdirde çocuğunuzun beslenme alışkanlığını çeşitli yollarla etkileyecektir:
Reklamlar satın almayı etkiler
Yiyeceğin kullanılmasında açlığı gidermekten ziyade başka amaçları etkiler.
Reklamlar nadiren tüketilen yiyecekle onun sağlık üzerindeki etkisi arasındaki ilişkiden bahseder
TV izlemenin oturarak yapılan bir eylem olması nedeniyle çocuğunuzun şişmanlaşması ile ilgili olması açısından da TV izlemenin etkileriyle savaşmak gerekir. TV izlemek ile sağlıklı beslenme arasında sağlam bir ilişki varmış gibi görünmese de bu çocuklarla başlar. Bu problemle mücadele etmenin en iyi yolu, izlendiğinde TV'yi sınırlayın, reklamları incelemek için zaman ayırın böylece çocuğunuz pazarlama uzmanlarının taktiklerinden korunmuş olabilir. Şunu unutmayın ki bu marketing uzmanları reklamlara ve yiyecek dizaynına başlamadan önce çocuklara danışırlar.
3-7 yaş arasındaki çocuğu beslemek
Çocukların iştahları istikrarlı bir büyüme dönemine girmesiyle gelişir. Çocukların hala bu dönemde kesin olarak beğendikleri ve beğenmedikleri ve hatta kişiye özel yeme davranışları, tabağındaki yiyeceklerin birbirine dokunmaması gibi olabilir. Onların bu iyi huylu tuhaf davranışlarının gelip geçici olduğuna emin olarak kabullenin. Çocuğunuzun sevdiği ve sevmediği şeylere saygı göstermeniz, onları yemelerini istediğiniz yeni bir yiyeceği denemek için daha da istekli yapacaktır.
Çocuğunuzun büyümesiyle, daha fazla ve daha az sıklıkta günde ortalama beş ya da birkaç defa yiyebilirler. Üç doyurucu öğün ve birkaç öğün aralarında yenen hafif yiyecekler meyve, çerez, tatlı gibi (Okul sonrası alınan hafif yiyecekler normal bir öğün olarak gereklidirler).
Yeni yiyeceklere karşı dereceli bir kabullenme görebilirsiniz. Pek çok çocuk tanıdık olmadıkları yiyecekleri red etmeye ve sebzeleri pas geçmeye devam ederler. Sade ve karışık olmayan tabakları, fırında pişirilen toprak veya cam kaplara göre daha çok sevdikleri görülür ve oda sıcaklığındaki, yiyeceklerden hoşlanırlar. Çoğu çok kuvvetli tadı olan yiyecekleri red eder ve büyük porsiyonlu yiyeceklerle ilgilenmezler.
Sağlıklı beslenme gereksinmelerini karşıladıklarından emin olmak için aşağıda günlük olarak çocuğunuzun yemesi gerekenleri veriyoruz.
2 ya da 3 bardak süt (ya da 15 gram peynir ya da biraz yoğurt her bir bardak süt ile)
Yaklaşık 50-60 gramlık iki porsiyon et ( ya da bir yumurta, yağ, baklagil)
Yeterli miktarda sebze ve meyve (bir elma, yarım muz, üç havuç parçası, patates püresi, dört ya da beş çilek, yarım bardak meyva suyu)
Dört porsiyon tahıl yiyecekleri (bir dilim ekmek, yarım bardak makarna, yarım bardak pişirilmiş tahıl türü)
Öğün saatlerini düzenleyin. Masaya oturduğunda aç olduğundan emin olun, böyle olunca çocuğunuz sadece yemeğe eğilmekle kalmaz, yiyecekten hoşlanır da. Hatta çocuğunuz acıkmış bile olsa çocuğunuzun yemek için beklemesi için ona yardımcı olabilecek yöntemler geliştirin. Eğer gerekliyse onu yemeğin yapıldığı yerden uzak tutun. Belki baba neden yemeğin masada yenmesi gerektiğine dair iyi bir hikaye okuyabilir. Yeme becerileri hala geliştirilmektedir. Çocuğunuzun ara sıra yiyeceği dökebileceği ve tabağının etrafını pis ve dağınık bırakabileceği kaçınılmazdır. Çocuğunuzu ne kadar az eleştirirseniz beslenme alışkanlığı o kadar iyi olacaktır. Araştırmalar gösteriyor ki çocuklar ne kadar eleştirilirse o kadar az iyi besleniyorlar. Bu demek değildir ki bir takım geçerli sınırlar koyamazsınız. Birtakım mutlak davranışlar masaya bağlı değildir.
Az yağlı diyet, çocuklar için uygun mu?
Amerikalı uzman Sue Gilbert bir annenin tüm aile için düşük yağlı diet programı uygulayıp uygulayamacağı sorusuna şöyle açıklık getiriyor:
Bu günümüzde pek çok ailenin yüzleştiği bir sorundur. Çocuklar içi az yağlı diet üzerine hala çalışmalar sürüyor. Bu noktada çalışmalar gösteriyor ki çok katı bir biçimde sınırlanan yağ özellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda uzun vadede sağlıklı olmak için fayda sağlamıyor ve bazı negatif sonuçları olabiliyor. İyi yemeyen ve iyi bir gelişmesi olmayan çocuklar için yağ kısıtlaması sakıncalıdır. Ayrıca şunu aklınızda bulundurun ki bazı çocuklar onlara ne kadar yağlı yiyecek yedirdiğinize önem vermezler.
Yukarıdaki soruyu soran aile örneğinde evdeki herkesin ihtiyacına tam uyacak bir yiyecek bulmak kolay olmayacaktır. Düşük yağlı yiyecekleri tüm aile için düzenleyebilirsiniz ve çocuklar için sizin ve kocanızın yemeyeceği daha yüksek yağlı yiyecekleri çocuğunuz için ilave edebilirsiniz. Örneğin, ikinizde yağsız süt içerken çocuklarınız yağlı süt içebilir. Siz düşük yağlı yiyecekler yerken, çocuğunuz tam yağlı bir yoğut yiyebilir. Sabah tostarını ve akşam ekmeklerini yağlayıp kendiniz için yağsız olanı yiyebilirsiniz. Kendi salatanızı yağsız bir sosla süslerken, çocuklarınızınkini normal soslarla süsleyebilirsiniz.
Ayrıca öğünlerinizi de siz ve kocanız ve çocular arasında ikiye ayırabilirsiniz. Paylaşılacak tabakları bir kenera koyarak. Örneğin, bir tencere makarna pişirin, çocukların makaranasına peynir sosu ilave edin, sizinkini ise yağsız domates sosu ile süsleyin. Bir kase salatayı ve bir somun tahıllı İtalyan ekmeğini paylaşın.
Öğün aralarında yenen hafif şeyler, çerez, meyve, tatlı gibi şeyler sizi şişmanlatmaksızın çocuğunuza verebileceğiniz ilave yağ ve kalorileri içerir. Çocukların yetişkinlerden daha fazla bu tür hafif yiyeceklere ihtiyaçları vardır (meyve, çerez, tatlı gibi). Onlara düşük yağlı öğünler sunup sonra onlara kendinizin katılmayacağı yağ içeren hafif yemek ve çerezleri sunarak eksikliği giderebilirisiniz.
Eğer bunların zor olduğunu düşünüyorsanız, siz ve eşiniz için yapılacak en iyi şey, çocuğunuz için gerekli yağlı yemeği seçiyorsanız yediklerinizin miktarını kısın. Enerji ihtiyacınızı karşılamak için az ya da çok yağ almalısınız, yağ paketlerinin kalori etkisi protein ve karbonhidrattan daha kuvvetlidir. Ayrıca dikkat etmediğiniz yukarıda bahsedilen hafif şeyleri gün boyunca almadığınıza çok dikkat edin örneğin, artan yemeği yemek ya da susadığınızda su yerine meyva suyu içmek gibi.
Ve elbette ki, her gün gayretli bir şekilde jimnastik yapın ki bu en sağlıklı şeydir. Kilo kontrolü için bu sadece yeterli değildir fakat çocuklarınız için iyi bir örnek oluşturur. Egzersiz yapmak müthiş bir stres gidericidir ve aynı zamanda bu evde çocuklarınızın da yapması gereken bir şeydir.
Katı yiyeceklere başlangıç: Bebeğim ne zaman hazır olacak?
Amerikalı uzman Debbi Donovan dört aylık kızı olan bir annenin sorusunu gündeme getiriyor. Anne dört aylık kızlarının sadece emzirme yöntemiyle yeterince beslendiğini söylüyor ve soruyor "Bebeğime ne zaman katı yiyecekler sunmaya başlamalıyım?"
Çocuk doktorları American akademisi bebeklerin 4 ve 6 ay arasında olanlarının katı yiyeceklerle tanışmasını tavsiye ederler. Katı yiyecekler bebeğin artan demir ve protein ihtiyacını karşılamaya yardım ederler. Emzirme bebeklerin besin ihtiyaçlarının % 75"ini karşılayan bir beslenmedir ve ilk yıllarının ikinci yarısında da devam etmelidir.
Altı aylık bir bebek katı yiyeceklere karşı ilgi gösterir. Çocuğunuz desteksiz olarak dik oturur, küçük nesneleri seçer ve sizin tabağınızdakilerle çok ilgilidir. Katı yiyecekleri seçmek için keyfi bir zaman seçmektense bebeğinizin ilgi işaretini gözlemlemek daha önemlidir.Tüm bebekler katı yiyeceklere hazır olmaları ve ilgilenmeleri aynı yaşlarda olur. Alerjiye eğilimi olan bebekler katı yiyecekleri 9 aylık olana kadar red ederler.
Katı yiyecekleri bebeğinize yedirirken yavaş hareket edin. İlk önce emzirin ve sonra bebeğinize yarım çay kaşığı yeni yiyecekten sunun. Muzlar ve tatlı patatesler başlangıç için mükemmeldirler. Bunlar besleyicidirler ve bebekler bunların tadlarından hoşlanır görünürler. Yeni katı yiycekleri verdikten sonra bir hafta bekleyin ki bebeğinizin alerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini gözlemleyebilesiniz. Bu reaksiyonlar kurdeşen, tahriş etme, karın ağrısı ya da herhangi bir enfeksiyon olabilir. Eğer bebeğiniz belli bir yiyeceğe karşı reaksiyon gösteriyorsa onu yemek listesinden çıkarın. Eğer çok şiddetli bir reaksiyon gösteriyorsa doktorunuza bundan bahsedin.